Hypotheekrenteaftrek: wat huiseigenaren echt merken

De hypotheekrenteaftrek is opnieuw een belangrijk onderwerp in het verkiezingsdebat. Veel huiseigenaren vragen zich af: wat betekent een (geleidelijke) afschaffing voor mijn portemonnee? Hoewel sommige huishoudens nadeel kunnen ondervinden, blijkt de werkelijke impact in veel gevallen minder ingrijpend dan wordt gesuggereerd.

Hoe werkt de hypotheekrenteaftrek?
Wie een woning koopt met een hypotheek betaalt daar rente over. Een deel van deze rente mag worden afgetrokken van het belastbaar inkomen, waardoor je minder inkomstenbelasting betaalt. Dit fiscaal voordeel staat bekend als de hypotheekrenteaftrek.

De hoogte van dit voordeel hangt af van verschillende factoren:

de hoogte van de hypotheek;
het rentepercentage;
de gekozen hypotheekvorm en aflossing;
het persoonlijke belastingtarief.

Huishoudens met een relatief hoge hypotheek profiteren doorgaans sterker van de regeling.

Wat gebeurt er bij afschaffing of afbouw?
Als de hypotheekrenteaftrek volledig zou verdwijnen of sterk wordt afgebouwd, stijgen de netto maandlasten voor huiseigenaren. Volgens berekeningen van het Instituut voor Publieke Economie zou bij een voorbeeldhypotheek van circa €366.000 tegen ~3,6 % rente en een volledig afbouwtraject van dertig jaar het effect neerkomen op gemiddeld zo’n €80 per maand.

Belangrijk daarbij:

Het gaat om een gemiddeld cijfer onder specifieke aannames. Voor andere combinaties kan het effect hoger of lager uitvallen.
Geen enkele grote partij pleit voor een onmiddellijke afschaffing; vrijwel altijd wordt een geleidelijke afbouw voorgesteld, bijvoorbeeld over 8 tot 30 jaar.
Hoe groot het uiteindelijke effect is, hangt mede af van wat er met de vrijgekomen belastinginkomsten gebeurt en hoe het belasting- en woonlastenplaatje zich ontwikkelt.

Wat gebeurt er met de vrijgekomen belastinginkomsten?
De uiteindelijke impact voor huiseigenaren hangt ook af van het te voeren beleid. Als de belastinginkomsten die vrijkomen bij afbouw bijvoorbeeld worden ingezet voor:

verlaging van de inkomstenbelasting;
investeringen in de woningmarkt (nieuwbouw, doorstroming);
gerichte compensatie voor lagere inkomens;

dan kan een deel van het nadeel voor huishoudens worden verzacht.

Conclusie
De hypotheekrenteaftrek blijft een gevoelig thema. Bij een geleidelijke afbouw kunnen de maandelijkse lasten voor veel huiseigenaren stijgen, maar op basis van gemiddelde berekeningen gaat het om ongeveer €80 tot €100 netto per maand. Het is dus merkbaar, maar minder ingrijpend dan vaak wordt voorgesteld. De werkelijke gevolgen zijn echter sterk afhankelijk van persoonlijke omstandigheden (inkomen, hypotheekhoogte, rente) én de gekozen politieke en fiscale maatregelen.